Năm 1994, hệ thống điện siêu cao áp 500 kV của Việt Nam lần đầu tiên được đưa vào vận hành với 18 máy biến áp (MBA), đến nay đã phát triển lên 78 MBA. Do phải vận hành liên tục, thường xuyên mang tải cao trong thời gian dài nên chất lượng vận hành các MBA đã suy giảm nhiều, 7/18 MBA (chiếm 40%) đã bị hư hỏng, không còn khả năng vận hành. Một số máy mới đưa vào vận hành không đạt tiêu chuẩn cũng đã phải chuyển trả về hãng chế tạo ở nước ngoài để sửa chữa, điển hình như pha A MBA 500 kV AT2 trạm 500 kV Đà Nẵng. Việc bảo dưỡng thông thường phải mất từ 15 - 18 tháng với nhiều thủ tục phức tạp. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ tới công tác vận hành cũng như hết sức tốn kém chi phí trong khâu vận chuyển. Một yêu cầu cấp thiết đặt ra là phải bảo dưỡng được các MBA 500 kV tại hiện trường, để tiết kiệm ngân sách và chủ động trong công tác sửa chữa, phục vụ vận hành cung cấp điện. Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (NPT) đã giao cho nhóm đề tài của Công ty Truyền tải điện 2 (PTC2) nghiên cứu đề tài khoa học lập quy trình sửa chữa, bảo dưỡng MBA 500 kV tại hiện trường.
.jpg)
Công nhân Đội SCTN PTC2 thực hiện bảo dưỡng MBA 500 kV tại TBA 500 kV Đà Nẵng.
Ông Nguyễn Tiến Dũng – Phó giám đốc PTC2, chủ nhiệm đề tài cho biết: Nhóm đã nghiên cứu kỹ cấu tạo, chất liệu của các MBA 500 kV ở Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới và đưa ra kết luận: Để công tác bảo dưỡng các MBA siêu cao áp thành công, bằng mọi cách phải tách được toàn bộ các tạp chất, khí và ẩm với các phần tử bên trong MBA, để đưa cách điện MBA trở về tinh khiết tuyệt đối. Quá trình thực hiện phải đảm bảo không làm biến đổi, hư hỏng các phần tử MBA. Chất dầu cách điện đã được làm nóng 85ºC đưa vào (bơm & hút tuần hoàn) gia nhiệt bên trong MBA theo nguyên tắc toàn bộ các phần tử trong MBA đều phải được gia nhiệt ở một nhiệt độ. Duy trì bên trong MBA ở môi trường chân không và nhiệt độ cao khoảng 80ºC trong 24 giờ. Khi đó, toàn bộ các tạp chất, các loại khí và đặc biệt là hàm lượng ẩm sẽ bị hút và đào thải ra ngoài, đưa cách điện MBA trở về tinh khiết tuyệt đối, đảm bảo phục hồi cách điện ở điện áp siêu cao áp 500 kV.
Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Thiện Nhân trao giải nhất giải thưởng sáng tạo khoa học và công nghệ Việt Nam năm 2012 cho Ông Nguyễn Tiến Dũng – Chủ nhiệm đề tài.
Trên thực tế, đề tài đã được áp dụng bảo dưỡng thành công với MBA 500 kV - AT2 tại trạm biến áp 500 kV Đà Nẵng của Công ty Truyền tải điện 2. Mới đây, Công ty Truyền tải điện 1 cũng áp dụng quy trình công nghệ của đề tài này, bảo dưỡng thành công và đã đưa vào vận hành 2 máy biến áp 500 kV tại trạm 500 kV Hòa Bình. Hiện nay, hệ thống điện cả nước có 78 MBA 500 kV, nếu bảo dưỡng theo công nghệ cũ mỗi máy phải mất khá nhiều thời gian cũng như chi phí. Trong khi trên thế giới vẫn chưa có công xưởng chuyên bảo dưỡng, sửa chữa MBA 500 kV, công việc này hiện đang được thực hiện bởi các hãng chế tạo, sản xuất ra MBA, công tác đàm phán khó khăn và phụ thuộc. Đây mới chỉ là MBA 500 kV, còn hàng trăm MBA 220, 110, 35, 22 kV đều có cấu tạo cơ bản giống nhau. Nếu tiếp tục áp dụng đề tài khoa học này cho các MBA dạng nhỏ hơn sẽ không chỉ tiết kiệm được hàng nghìn tỷ đồng, mà quan trọng hơn là chúng ta có thể chủ động trong công tác chăm sóc bảo dưỡng các MBA, đảm bảo cung cấp điện an toàn liên tục cho nền kinh tế quốc dân.