Để khai thác tối đa giá trị mà các chiều thông tin này mang lại, việc xác định đúng mức độ phát triển thông tin (LOD - Level of Development) là vô cùng then chốt. Bài viết này sẽ làm rõ mối liên hệ tương hỗ giữa LOD và các chiều thông tin của BIM, đồng thời phân tích những bài học kinh nghiệm từ các dự án đã triển khai BIM tại CPMB để đề xuất các bước đi tiếp theo.
Mô hình thông tin công trình - một quy trình toàn diện để tạo và quản lý dữ liệu dự án
Mô hình thông tin công trình (BIM) "Một quy trình toàn diện". "Toàn diện" ở đây có nghĩa là BIM bao trùm toàn bộ vòng đời của một dự án, từ giai đoạn khảo sát sơ bộ, thiết kế, thi công, đến vận hành, bảo trì và thậm chí là tháo dỡ. Nó không chỉ tập trung vào một khía cạnh đơn lẻ mà xem xét tổng thể, các mối quan hệ và sự tương tác giữa các yếu tố trong dự án. Nó đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa tất cả các bên liên quan (Các bộ môn của Tư vấn thiết kế, CDT, Nhà thầu và các bên liên quan,…).
"Tạo dữ liệu": Trong BIM, dữ liệu được tạo ra một cách có cấu trúc và thông minh. Các đối tượng trong mô hình (ví dụ: một bức tường, một cửa sổ, một ống dẫn) không chỉ là hình học mà còn chứa đựng rất nhiều thông tin (vật liệu, kích thước, chi phí, thông số kỹ thuật, nhà sản xuất, lịch bảo trì...).
"Quản lý dữ liệu": Đây là một điểm cực kỳ quan trọng. Dữ liệu trong BIM được quản lý tập trung, có hệ thống và nhất quán. Khi có bất kỳ thay đổi nào trong thiết kế, thông tin liên quan (như bản vẽ, khối lượng, chi phí) sẽ được cập nhật tự động, giúp giảm thiểu sai sót, trùng lặp và tăng cường hiệu quả. Việc quản lý này đảm bảo rằng tất cả các bên đều làm việc với cùng một bộ dữ liệu mới nhất và chính xác nhất.
Tầm quan trọng của LOD
LOD là thước đo mức độ chi tiết và độ tin cậy của thông tin trong mô hình BIM ở các giai đoạn khác nhau của dự án. LOD bao gồm cả thông tin hình học (Level of Detail - LoD) và thông tin phi hình học (thuộc tính, dữ liệu).
-20250607101144977.jpg)
LOD là thước đo mức độ chi tiết và độ tin cậy của thông tin trong mô hình BIM ở các giai đoạn khác nhau của dự án (Hình minh họa – Internet)
Việc lựa chọn LOD phù hợp dựa trên các yếu tố như: (i) Mục tiêu dự án BIM, mỗi mục tiêu (ví dụ: phối hợp thiết kế, bóc tách khối lượng, quản lý vận hành) yêu cầu LOD khác nhau. (ii) Giai đoạn dự án, LOD tăng dần từ giai đoạn ý tưởng (LOD 100) đến vận hành (LOD 500). (iii) Yêu cầu của Chủ đầu tư (EIR), xác định rõ thông tin CĐT cần. (iv) Năng lực của đội ngũ, tức đội ngũ phải có đủ kỹ năng và công cụ. (v) Ngân sách và thời gian. (vi) Loại hình công trình và độ phức tạp. (vii) Tiêu chuẩn và hướng dẫn (ví dụ: ISO 19650).
Từ đó dẫn đến việc xác định lựa chọn LOD theo trình tự: xác định mục tiêu BIM, xây dựng ma trận LOD, thống nhất hệ quy chiếu, tài liệu hóa (trong EIR và BEP), và kiểm soát, điều chỉnh khi cần thiết.
Mối quan hệ tương hỗ giữa LOD và các chiều thông tin BIM
-20250607101359045.jpg)
LOD và các chiều thông tin có mối quan hệ chặt chẽ, đó là:
- LOD quyết định chất lượng và khả năng khai thác của các chiều thông tin: Để 4D, 5D, 6D, 7D hoạt động hiệu quả, mô hình 3D phải đạt LOD phù hợp. Ví dụ: 4D cần LOD 300+, 5D cần LOD 300/350, 6D/7D cần LOD 400/500 với thông tin chi tiết về nhà sản xuất, thông số kỹ thuật, v.v.
- Các chiều thông tin định hướng mục tiêu sử dụng của LOD: Các chiều 4D-7D chính là mục đích sử dụng thông tin trong mô hình BIM, định hướng cho việc xác định LOD cần thiết.
- LOD tiến hóa theo giai đoạn dự án, kéo theo sự phát triển của các chiều thông tin: Khi LOD tăng dần theo các giai đoạn dự án, khả năng tích hợp và khai thác các chiều thông tin cao hơn cũng tăng lên.
Bài học từ thực tiễn triển khai tại CPMB – sự cần thiết phải triển khai PoC cho BIM tổng thể dự án thí điểm
-20250607101455126.jpg)
Dự án TBA 220kV Duy Xuyên và TBA 22kV Krông Ana và ĐZ đấu nối áp dụng BIM
Nhận thấy, các dự án được các Tư vấn thiết kế lựa chọn áp dụng BIM ở các giai đoạn khác nhau, mức độ chi tiết LOD khác nhau (mới dừng lại ở giai đoạn thiết kế sơ bộ thiết kế kỹ thuật và bản vẽ thi công). Công cụ thiết kế mỗi đơn vị tư vấn là khác nhau, chưa được đánh giá những công cụ ưu việt nên dùng. Chiều thông tin dự án mới chỉ dừng lại 3D, chưa triển khai cho các chiều thông tin khác để khai thác toàn bộ vòng đời dự án, và khai thác triệt để thông tin của các giai đoạn trước của dự án. Các dự án mới chỉ dừng lại ở vai trò tư vấn thiết kế với nhiều hạn chế của các công cụ thiết kế dẫn đến chưa hoàn thành được các thư viện, cấu kiện liên quan của dự án. Mới triển khai CDE trên tư vấn thiết kế để góp ý chỉnh sửa trước khi xuất bản vẽ 2D. Cấp chủ đầu tư chưa khai thác và phối hợp các bên liên quan trên môi trường dữ liệu chung CDE nên hiệu quả chưa cao. Kết quả đạt được cho mỗi dự án còn hạn chế so với yêu cầu BIM tổng thể cần đạt được.
Do đó, bên cạnh việc hoàn thiện các quy trình, quy định, tiêu chuẩn BIM theo kế hoạch BIM tổng thể của EVN. Việc các bên liên quan cần nâng cao năng lực BIM, trang bị CDE cũng cần đẩy mạnh nếu không muốn bị chậm trễ khi đưa vào hoạt động. Việc đánh giá, chuẩn hóa các công cụ thiết kế để đưa ra công cụ tối ưu hoàn thiện cũng cần thiết nghiên cứu đánh giá đề xuất.
Cuối cùng để có được kinh nghiệm tốt nhất cho việc triển khai BIM tổng thể cho các bên liên quan, thiết nghĩ cần PoC cho một số dự án TBA 220kV, 500kV, ĐZ 220kV, 500kV để rà soát quy trình, quy chế phối hợp các bên liên quan, xác định vai trò, nhiệm vụ, cũng như hoàn thiện các thư viện, cấu kiện của các dự án lưới điện truyền tải là cần thiết để tiến tới triển khai BIM tổng thể một cách hiệu quả cho các dự án lưới điện Truyền tải.
Mô hình Thông tin Công trình (BIM) với các chiều thông tin mở rộng từ 3D đến 7D, cùng với việc định nghĩa Mức độ Phát triển thông tin (LOD) một cách khoa học, chính là chìa khóa để tối ưu hóa mọi khía cạnh của một dự án xây dựng. LOD quyết định chất lượng dữ liệu để các chiều thông tin có thể được khai thác hiệu quả cho mục đích quản lý thời gian, chi phí, bền vững và vận hành đúng vòng đời của dự án.
Những phân tích thực tế về các dự án tại CPMB cho thấy tiềm năng to lớn nhưng cũng chỉ ra những thách thức trong việc triển khai các chiều thông tin BIM đầy đủ. Để rút ngắn khoảng cách này và đạt được hiệu quả BIM tổng thể như kỳ vọng, không chỉ cần tiếp tục hoàn thiện các quy trình, quy định và tiêu chuẩn BIM, mà còn phải tập trung nâng cao năng lực cho đội ngũ, trang bị CDE hiệu quả và đặc biệt là tiến hành các dự án Thử nghiệm khái niệm (PoC) một cách có chiến lược. Việc thử nghiệm này sẽ cung cấp kinh nghiệm thực tiễn quý báu, giúp hoàn thiện thư viện cấu kiện chuyên biệt và định hình rõ ràng nhiệm vụ của từng bên, từ đó thúc đẩy việc áp dụng BIM một cách thành công và bền vững trong lĩnh vực lưới điện truyền tải.